تاریخچه چاپ
چاپ نقش روی پارچه یکی از هنر های بسیار قدیمی می باشد بشر از ابتدا تمایل زیادی داشته تا پوشش خود را با محیط هماهنگ کند .
در طول سال های متوالی هنر مختلفی در زمینه چاپ به جود آمد از جمله پارچه بافی ، چاپ نقش روی پارچه و در نهایت ایجاد صنعت جدیدی به نام صنعت طراحی لباس به وجود آمد.
تولید طرح و نقش در ابتدا روی پارچه در ابتدا به وسیله باسمه یا قالب در سده چهارم پیش از مسیح در هند آغاز شد و پس از مدتی در کشور های مختلفی از جمله چین رایج شد این پارچه های سپس با همین سبک به اروپا نیز راه یافتند و سپس چاپ دیگری به نام چاپ باتیک مرسوم شد که در ابتدا چین و سپس اندونزی رواج یافت و به وسیله ماده مقاوم بر روی پارچه ابریشم انجام می شود .
چاپ پارچه در لغت به رنگ کردن قسمت هایی از پارچه می باشد در کشور هایی که از لحاظ تمدن قدمت بیشتری دارند چاپ پارچه قدمت بیشتری داشته است در کشور ایران نیز استفاده از پارچه و لباس های گونانگون رونق بسیار داشته یک نوع چاپ که در ایران رشد پیشرفت بسیار داشته قلمکاری پارچه بوده است که در شهر مختلفی اصفهان ، شیراز ، بروجرد ، همدان ، رشت ، مشهد ، رواج بیشتری داشته است .
پارچه های نقش دار در زمان هخامنشیان
در آغاز دروه ساسانیان چاپ پارچه در ایران رواج یافت که شامل پارچه هایی در جنس های مختلف بود اما 500 سال بعد از میلاد مسیح چاپ پارچه به اروپا هم راه یافت بعد از مدتی اروپاییان خود شیوه چاپ منحصر به فردی را رایج کردند به چاپ باسمه ای که در این شیوه رنگ با چسب خاصی ترکیب و توسط قالب بر روی پارچه نقش می ببند . در شرق هنوز فقط استفاده از رنگ ها طبیعی رایج بود.
تاریخچه قلمکاری پارچه
قلمکاری به معنی ایجاد نقش بر روی پارچه می باشد کشور ایران یکی از کشورهایی می باشد که به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب خود در مسیر راه بازرگانان بسیاری از جمله بازرگانان چینی بوده است این بازرگانان پارچه های نفیسی را در رنگ ها و نقش مختلف به ایران می آوردند و بسیار مورد استقبال مردم ایران قرار می گرفت و بتدریج هنرمندان ایرانی نمونه هایی شبیه به این پارچه ها را طراحی و تولید کردند.
در دوره ایلخانان در ایران هنرمدان برای رقابت با چینی ها و جلب نظر مغولان نقاشی روی پارچه انجام می دادند که فروش بسیار خوبی را در این زمینه تجربه کردند.
برای استفاده از پارچه آن را کاملا شستشو می دادند تا مواد زائد آن خارج شود البته روش سفید گری هم بسیار رایج بود توسط برخی از افراد انجام می شد در این روش پارچه را بر روی زمین شنی پهن می کردند و به صورت مرتب بر روی آن آب می پاشیدند و پس از مدتی توسط تابش آفتاب به رنگ سفید در می آمد.
ابزار های چاپ روی پارچه
از ابزار مصالح زیادی برای چاپ روی پارچه استفاده می شود که بسگی به نوع و جنس پارچه دارد.
و هم چنین برای چاپ روی پارچه می توانیم از رنگ های متفاوتی همچون روغن ، اکریلیک ، گواش ، رنگ پوستر ، آبرنگ رنگ پارچه در طراحی های خود بهره ببریم در چاپ انواع صفحات طلق یا فیلم های رادیولوژی نیز مورد استفاده قرار می گیرد .
نقش آفرینی روی پارچه
چاپ روی پارچه دارای انواع متفاوتی می باشد که در این جا به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم .
1.چاپ دستی پارچه
چاپ دستی عبارت است از چاپی برای ایجاد نقش بر روی انواع سطوح گوناگون و می تواند در ابعاد مختلفی و رنگ های متفاوت مانند چاپ دستی که برای سطوح مختلف از جمله سطوح چوبی ، شیشه ای و فلزی .. همچون پنجره دیوار و کفپوش مورد استفاده قرار می گیرد.
و همچنین برای ایجاد نقش بر روی سطوح کاغذی همچون مقوا بوم پوستر کاغذ دیواری و پارچه ها متفاوت مثل روسری ، کوسن و رومیزی کاربرد دارد .
چاپ دستی رشته ای تخصصی برای هنرمندان رشته های گوناگون مثل گرافیک ، نقاشی ، دکوراسیون داخلی ، طراحی صحنه ، طراحی لباس … می باشد .
2. چاپ باتیک پارچه
چاپ باتیک یکی دیگر از روش های چاپ روی پارچه می باشد و تعداد زیادی از کشور های دنیا طرفدار زیادی دارد . در اندونزی چاپ باتیک بخشی از یک از یک سنت قدیمی محسوب می شود معنی ریشه ای و باستانی کلمه باتیک به معنای نقطه کوبی بر روی پارچه می باشد . و بیشتر جنبه تزئینی دارد. که در بین افراد دارای محبوبیت بسیار می باشد .
این چاپ می توالند طرح های بسیار جذاب و جشم نوازی را بر روی پارچه و اجسام دیگر ایجاد کند .
این چاپ در گزشته از طریق مهر و قالب ها نیز انجام می شد .اما به تدریج موم ، صمغ ، پارافین به جای آن بیشتر متداول شده است .
